Hoe je ook voor iets constructiefs kunt kiezen (ipv voor populisten)

Normaal had mijn vriendin een heel goede smaak.

Ze wees nu enthousiast naar twee viezige donkerblauwe overalls aan een haakje.

‘Wil je niet meteen ook zo’n overall?’ vroeg ze.

Ik zag het niet. Wat moet je nou met een oude overall vol verfvlekken? Toen keek ik beter. Aan het haakje hingen inderdaad twee donkerblauwe overalls. De achterste zat vol verfvlekken en spetters in alle kleuren. De voorste zag er precies hetzelfde uit. Maar wacht even, van dichtbij zag je het pas. Het was helemaal geen normale overall, maar een gebreide. En al die verfvlekjes van de achterste overall waren precies nageborduurd op de voorste. Op de millimeter nauwkeurig, in dezelfde kleur. Het was prachtig.

Ik zag deze overalls, het kunstwerk ‘Abito’ (2014) van Ornaghi & Prestinari, in het geweldige museum Voorlinden in Wassenaar (credits voor beide foto’s: Museum Voorlinden).

Kan dat met de EU niet óók?

En ik dacht: is dat niet een betere manier van naar de wereld kijken? Naar Europa? Het geheel koesteren, en kijken hoe je  van de vlekjes iets beters kunt maken? Hoe je iets kunt leren van wat er misgaat? In plaats van alleen maar roepen dat de EU afgeschaft moet worden zonder daar iets constructiefs tegenover te stellen? Het lijkt me in deze tijden – waarin uitspraken met minder-minder-minder erin leidend lijken te zijn – een goed idee om voor de verandering een keer iets niet helemaal weg te gooien. Dus niet de EU afschaffen vanuit een vaag ‘I want my country back’-gevoel en dan verder ook niet weten hoe het verder moet. Zoals Boris Johnson, die meteen ná het Brexit referendum zei dat-ie natúúrlijk geen plan had hoe Groot-Brittannië verder moest zonder de EU, dat moest de Britse regering maar verzinnen. Zoals onze Nederlandse schreeuwers, die denken dat alles beter wordt als de EU maar wordt afgeschaft en ‘we ons land terugkrijgen’.

Is dat echt zo? Als we de EU niet meer zouden hebben, zouden alle problemen dan opgelost zijn? Voor de goede orde, ik vind ook niet dat de EU nu alles goed doet. Er gaat behoorlijk veel mis. Maar om daarom maar meteen met alle samenwerking te stoppen?

Kunnen we voor de verandering niet een béétje constructief doen?

The Europeanologist biedt je in deze barre destructieve tijden een lijstje met constructieve ideeën. En dan niet types die gewoon pro-EU zijn en verder niks, want dat is nu even niet voldoende. Deze ideeën, van originele denkers, helpen je misschien wel om een ander beeld te krijgen.

Idee 1: de EU afschaffen en onmiddellijk weer beter opbouwen

Ulrike Guérot vindt dat de EU moreel en cultureel bankroet is. Nieuw idee: een Europese republiek met 50 regio’s rond clusters van grote steden. Die regio’s delen een economisch belang, een herkenbare identiteit en cultuur, vindt Guérot. En zij denkt dat het beter werkt dan hoe EU-lidstaten nu samenwerken.

→ Kijktip: bekijk de Tegenlicht uitzending over de ideeën van Guérot.

→ Niet zoveel tijd? Bekijk hieronder een fragment van 1 minuut 

Zit wat in, dit idee. Want Europese samenwerking is helemaal geen slecht idee, alleen de lidstaten maken er een potje van. Kom ik meteen bij idee 2, ik schreef er al eerder over:

Idee 2: laten we voortaan het héle Europese verhaal vertellen

In Brussel een compromis sluiten en in je eigen land vertellen dat alles de schuld van Brussel is, werkt niet.
Wat nog kwalijker is, is je niet aan de gemaakte afspraken houden. En dat is wat de lidstaten vaak doen. Dat Europese afspraken zouteloos zijn komt door het sluiten van compromissen met 28 lidstaten. Die wel EU willen maar niet de stap zetten dat ze de EU dan ook macht geven. Zie deze kop, nota bene in de NRC, waarvan je beter zou verwachten

‘Wanbestuur’ van EU in dieselgate. In het artikel staat letterlijk dat de EU-lidstaten ‘op grote schaal hun wettelijke verplichtingen niet nakomen. Nationale toezichthouders zoals de RDW zochten niet actief naar fraude, legden fabrikanten geen boetes op’. De Europese Commissie liet dat gebeuren, volgens het artikel, doordat onder andere verschillende expertgroepen niet over de feiten spraken maar politieke discussies voerden. En die expertgroepen adviseerden de Eurocommissarissen. En lidstaten (en hun Eurocommissarissen) met een grote autoindustrie lieten zich belobbyen. Dat is niet hoe het hoort, maar vermoedelijk ligt de verantwoordelijkheid sterk bij de lidstaten. Een betere kop zou dus zijn:
Regeringen lieten zich ompraten door autoindustrie in dieselgate.  Zo gaat het veel en veel vaker: de EU krijgt de schuld. Caroline de Gruyter doet het fenomeen perfect uit de doeken in een artikel.

→ Leestip: Wat is er mis met de EU en wat doen we eraan door Caroline de Gruyter in NRC

Hetzelfde geldt voor de vreselijke vluchtelingencrisis, ik ben nu research aan het doen voor een blog daarover. Je ziet hier in een fragment uit de goede documentaire De Europeaan Eurocommissaris Frans Timmermans er over flippen.

→ Kijktip: bekijk de hele documentaire De Europeaan van Dirk Jan Roeleven via 2Doc.

Idee 3: iets slims doen met de EU parlementszetels die overblijven na Brexit

Kunnen we niet iets leuks doen met die Britse zetels na de Brexit? In de Europese Artikel 50-procedure voor uittreding van een lidstaat uit het Verdrag van de EU staat beschreven dat de Europese parlementszetels vervallen. De Britten hebben er 73 van de 751. Bijna 10%. Laten vervallen kan.

Maar ja we hebben die stoelen nu toch, is er niet iets beters mee te doen?

Zou het niet interessant zijn om te kijken of je als Nederlander (of als andere Europeaan) bij Europese verkiezingen waarbij je op een Nederlandse kandidaat daarnaast ook op een Europese kandidaat kunt stemmen. Dat er straks 73 brede Europese parlementariërs zijn, die hopelijk dan ook de EU wat meer gezicht geven. Zouden we op die manier de EU wat dichter bij haar inwoners kunnen brengen? (Ik wilde zeggen: de EU wat spannender maken, maar het is nu wel even spannend genoeg, vind ik). Het is een idee van de Britse politicus Andrew Duff, waar sommige Europarlementariërs wel wat voor voelen.

→ Leestip: Lees hier het uitgebreide artikel van Andrew Duff (in het Engels) over de silver lining die de Brexit zou kunnen hebben

Idee 4: laaf je aan constructieve politici, want die zijn er echt wel

Word jij ook zo moe van politici die populisten  proberen aan te pakken door zelf ook steeds anti-elitairder te doen (zoals pleur op zeggen op nationale televisie). Je leest er weinig over in deze tijden van Trumps inauguratie en Brexit-speeches, maar er zijn politici die succes hebben zonder dat ze populistisch doen. Politici die gewoon hun eigen authentieke verhaal vertellen.  Caroline de Gruyter schreef in de NRC afgelopen weekend een fijne column over politici die op de bal spelen in plaats van op de man, ze zijn er echt:

In Oostenrijk won onlangs Alexander Van Der Bellen de presidentsverkiezingen van de extreem-rechtse tegenkandidaat door een eigen verhaal over waar het heen moet. Met de slogan Vernunft statt Extreme, verstand in plaats van extremen. Hij heeft groene ideeën maar is partijloos. Hij is econoom met ervaring in de financiering van projecten in de publieke sector. En hij vindt dat we in de EU vluchtelingen uit Syrië moeten opvangen.

In Frankrijk (verkiezingen in april 2017) is een partijloze kandidaat opgestaan, Emmanuel Macron, die vorige week in Berlijn een heel constructief verhaal hield. Hij betoogde dat het sluiten van de grenzen van EU-lidstaten niks oplost. Als Macron gekozen wordt, zal hij meer discussie organiseren tussen de EU-partners over wat er wel en niet werkt. Hij wil zo een plan ontwikkelen voor de EU, met acties gericht op defensie, veiligheid en financiën. Volgens de peilingen loopt hij in op de Franse extreem-rechtse kandidaat Marine Le Pen en de rechtse kandidaat François Fillon. Fingers crossed voor bij de Franse verkiezingen in april.

Dus, laat je niet verblinden door alle populisten in de media

Populisten zijn van de oneliners, da’s lekker voor journalisten. Ook is het nieuws als een politicus ongekend brutaal en onfatsoenlijk zijn mening uit. Ik noem niet nog een keer de naam van onze blonde Nederlandse populist met z’n minder-minder-minder. En ook de bijzonder duistere inauguratiespeech van Trump vergeet ik liever. Ze bieden wel smeuïger nieuws dan wanneer  een journalist gewoon een wat ingewikkelder visie van een politicus op een maatschappelijk issue zou uitleggen. Maar dat betekent niet dat die goede ideeën niet bestaan.  Jammer genoeg moeten we er alleen iets meer moeite voor doen om ze te vinden.