‘Oh, dan is het nu dus uit?’ vroeg ik.
Mijn lover wapperde in mijn deuropening driftig met een doorzichtig plastic zakje met daarin mijn roze tandenborstel, een onderbroek en een lenzendoosje.
‘Ja.’ zei hij en liet demonstratief het zakje vallen en draaide zich om met een zwier.
Nooit meer gezien.
Het was een drama-queen, die jongen. We waren jong en we hadden pas net iets dus het verdelen van de spullen was niet ingewikkeld. Met een boel chocola was ik er snel overheen.
Vandaag zei de Britse Premier Theresa May het EU-lidmaatschap van het Verenigd Koninkrijk (VK) op, en die break-up wordt een stuk ingewikkelder. Hoe zal de Brexit gaan verlopen, en gaat het vertrek van het VK impact krijgen op jouw eigen leven?
De Dear Donald-brief
De brief met het verzoek om Artikel 50 van het Verdrag van de Europese Unie in werking te stellen werd vandaag overhandigd aan EU-voorzitter Donald Tusk door Tim Barrow, de Permanente Vertegenwoordiger van het VK bij de EU. May verklaarde tegelijkertijd in een persconferentie vanuit Londen:
There’s no way back. We are going to make our own decisions and our own laws
Donald Tusk reageerde:
Er is aan beide kanten niks te winnen, het gaat alleen maar over damage control. We missen jullie nu al.
De Europese nieuwsite Politico publiceerde een puntig geannoteerde versie van de Brexit-brief van May.
Belangrijk om te weten: May probeert de toon positief en constructief te houden, maar maakt serieuze toespelingen op de noodzaak van samenwerking nadat het VK de EU heeft verlaten, zeker met het oog op veiligheid ten aanzien van terrorisme en de positie van de EU in de wereld. De Britse veiligheidsdiensten staan hoog aangeschreven. Daarbij geeft May duidelijk aan dat het belangrijk voor ze is toegang te houden tot handel met de EU. Ook merkte ze op dat snel overeenstemming bereikt moet worden over Britten die in de EU leven en vice versa. May hamert op een zeer goede verstandhouding tussen de EU en haar land, ze noemt dat zeven keer. Opvallend ten opzichte van eerdere, nogal harde woorden. Wel Brexit, maar less Brexity dan verwacht, zo beschreven journalisten het.
Wat gaat er nu gebeuren?
Met haar brief van 29 maart zet May de Europese Artikel 50 procedure in gang. Die procedure geeft aan hoe een vertrek van een lidstaat uit de EU moet gaan verlopen. Voor die Artikel 50 procedure staat 2 jaar. In die tijd vinden de onderhandelingen plaats over hoe het VK en de EU uit elkaar gaan. De 27 overgebleven lidstaten moeten het eens worden over de condities van vertrek, en het Europees Parlement, in de Brexit-onderhandelingen vertegenwoordigd door de Belg Guy Verhofstadt, heeft het laatste woord.
De 2 jaar gaan nu in. Vanaf de Europese Top op Malta op 29 april gaat EU-onderhandelaar Michel Barnier de onderhandelingen aan met de Britse onderhandelaar David Davis. De onderhandelingen kunnen ook langer duren als alle lidstaten, inclusief het VK, het daar over een zijn. De Britten willen dat in ieder geval al niet. ‘Brexit gaat in als de Big Ben middernacht slaat, op 29 maart 2019’, bevestigde een woordvoerder van May.
→ Bekijk een animatie over hoe de procedure gaat lopen
Waar gaat het om?
Het gaat om afspraken over alles waar het land met de EU verweven is. Het allerbelangrijkst lijkt de Europese Interne Markt. Het VK heeft duidelijk aangegeven daar geen lid meer van te willen zijn, maar wel graag toegang te houden. Het knelpunt zit ‘m echter in de zogenaamde Europese vier vrijheden, het vrij verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen. De Britten hebben, vooral ten gevolge van de publieke opinie, moeite met dat laatste, het vrij verkeer van personen.
Die toegang tot de EU-markt na de Brexit betekent overigens ook dat het VK zich daarvoor aan bepaalde Europese wetten en regels moet houden. Alle EU-lidstaten hebben invloed op die regels, maar het VK straks niet meer.
De EU zelf wil het vooral niet te aantrekkelijk maken om uit de EU te stappen. Juist nu met onvoorspelbare wereldleiders aan beide kanten van de EU, is het verstandig om de EU zo sterk mogelijk te houden.
De Britten presenteren het nu alsof ze een flinke rekening gepresenteerd krijgen voor hun vertrek. Maar dat is niet zo. Als alles op rolletjes loopt met de procedure vertrekken de Britten in 2019 uit de EU. Nu hebben ze, zoals alle 28 lidstaten, getekend voor een EU-begroting die loopt tot 2021. Daar zitten natuurlijk verplichtingen aan. De EU schat dat de som van die verplichtingen na 2019 op 60 miljard euro komt.
Wat wil het VK? En wat wil de EU?
De Britten willen zo goedkoop mogelijke toegang houden tot de Europese Interne Markt. Ze willen daarvoor echter geen concessies doen over het vrij verkeer van personen, tussen hun land en de EU, terwijl dat voor de EU een halszaak lijkt te zijn. Er zijn echter wel tussenoplossingen te verzinnen, en Duitse Bondskanselier Merkel heeft ook al een keer een beperkt vrij verkeer van personen genoemd als mogelijke uitkomst van de onderhandelingen. Maar de EU geeft daar waarschijnlijk niet gemakkelijk op toe, want de Europeanen willen ook geen precedent scheppen die meer landen op het idee brengt om uit de Unie te stappen.
En als ze er niet uitkomen?
Mochten de partijen helemaal niet uit de onderhandelingen komen over handelsverkeer, dan vervalt het VK terug op de relatief hoge exporttarieven van de World Trade Organisation, zo’n 4 tot 5%. Dat zou betekenen dat exporteren naar de EU, nu 12% van het Britse BBP, voor Britse bedrijven flink duurder gaat worden. De Britten denken dat te kunnen compenseren met export naar andere delen van de wereld, zoals de Verenigde Staten. Daar zitten nog wel wat haken en ogen aan: export wordt so wie so duurder met het aantal kilometers. Daarnaast heeft het VK nu geen handelsovereenkomst met de Verenigde Staten. En de gesprekken daarover mogen pas gestart worden zodra het VK geen onderdeel meer is van de Europese Interne Markt, en dat is op z’n vroegst in 2019.
Wat is het effect op Nederland?
Veel landen rekenen zich rijk aan bedrijven die vertrekken uit het VK en die zich bijvoorbeeld in Amsterdam, Frankfurt, Parijs of Dublin zullen gaan vestigen. Ook zijn er nieuwe bedrijven die zich door de onzekerheid over de handelsovereenkomst die het VK met de EU zal moeten sluiten eerder op een andere plek in de EU dan in het VK zullen gaan vestigen.
Voor Nederland zijn de negatieve effecten van het vertrek van de Britten uit de Europese Interne Markt echter veel groter dan de positieve effecten van de komst van nieuwe bedrijven. Nederland exporteert namelijk veel naar het VK, 7,6% van ons BBP, zo rekende ik met Roel Beetsma (Hoogleraar UvA) voor het Financieele Dagblad al eerder voor.
Wie zijn Nederlands mogelijke bondgenoten?
Ierland, Duitsland en Luxemburg zijn ook belangrijke handelspartners van de Britten. Ook heeft Nederland veel uitstaande investeringen in het VK, een derde van ons BBP. Die worden in geval van een harde Brexit, dat wil zeggen met hoge exportkosten, alleen maar minder rendabel. De EU, en in het bijzonder Nederland, zou dus ook een flinke knauw krijgen als de onderhandelingen tot een harde Brexit leiden.
En die nieuwe regering in Nederland straks, hoe zit dat?
Veel hangt ook af van de bondgenoten die Nederland in de rest van de EU kan vinden voor een zachtere Brexit, en van de coalitie die in Nederland gevormd gaat worden. Een inschatting: de VVD zal naar verwachting pragmatisch kijken naar de handelseffecten, Rutte noemde op Facebook het VK al één van Nederlands belangrijkste handelspartners, en gaf aan dat Nederland gaat kijken naar het belang van Nederlandse burgers en bedrijven bij de onderhandelingen, terwijl D66 en Groenlinks wellicht eerder zullen aandringen op een hardere Brexit, en het CDA zich daar ergens tussenin bevindt.
Heeft het effect op ons dagelijks leven?
Met alle onzekerheden blijven de concrete consequenties nog wat vaag. Beide kanten noemden al dat er snel duidelijkheid moet komen voor expats uit de EU in het VK en voor Britse expats in de EU. De Britse expatgemeenschap in Nederland is groot. En in de toekomst in het Verenigd Koninkrijk gaan studeren of werken kan een stuk lastiger worden. Verder wordt het straks waarschijnlijk duurder om producten bij Britse webwinkels te kopen. Wordt vervolgd.
