Een intelligente lockdown, noemde Mark Rutte het begin deze week. We zitten middenin de coronacrisis, hoe het af gaat lopen weet niemand, en begin deze week sprak onze premier met ons inwoners af dat we geen huisarrest krijgen als we ons verdorie aan de afspraken houden. Het klonk een beetje als wat mijn vader vroeger verzuchtte als ik weer eens te laat thuiskwam van een feestje: ‘we zijn niet bóós, maar wel heel teléúrgesteld’.
Ik vond het wel lekker Nederlands, dat de minister-president je aanspreekt op je eigen verantwoordelijkheid. Anti-hiërarchisch en vol vertrouwen.
Hopelijk is het Nederlandse beleid het juiste, en hopelijk komen we met zijn allen zo gezond mogelijk uit deze crisis. Fingers crossed en ik wens jou en de mensen om je heen veel geluk en gezondheid. Maar daar ga ik het nu niet over hebben, daar hebben anderen al veel slimmere dingen over geschreven.
De aanpak van de quarantaine is in ieder geval lekker Nederlands. In Frankrijk zet de president direct rigoureus militairen op elke straathoek die mensen binnen moeten houden, maar dat doen we hier niet. We maken een afspraak met de premier: als je ziek bent ga je meteen in quarantaine met je huisgenoten, anders zoveel mogelijk binnenblijven, als je dan toch naar buiten moet 1,5 meter afstand van elkaar houden en was je handen. En als je dat niet doet dan zwaait er wat, en is een volledige lockdown de enige andere optie. Jullie moeten het zelf weten.
Dus, er zijn een paar dingen die we even moeten fiksen nu, ik heb een lijstje gemaakt
Wat we ook zelf moeten weten, is hoe we uit deze crisis komen. Hoe we als maatschappij na deze crisis verder gaan is namelijk ook aan ons inwoners, samen met onze politici. Nu alles toch een tijdje stil staat, geeft dat een mooie kans om te besluiten hoe we straks alles weer aan willen gaan zwengelen.
In deze coronacrisis laten we wat mij betreft mooi zien wat we eigenlijk voor volkje zijn: opeens hebben we wel aandacht voor elkaar en de mensen om ons heen, ook al kunnen we die even niet in onze armen sluiten. Opeens weten we wel weer welke beroepen cruciaal zijn voor onze samenleving. Opeens realiseren we ons weer wat echt belangrijk is, en wat voor dingen we zo maar voor lief nemen. (En opeens hoeven vergaderingen niet meer zo lang te duren, wel heel fijn voor de rest van ons werkende leven.)
Beroepen waar onze samenleving echt op draait
Simpel, we voelen nu heel scherp waar de cruciale banen en sectoren voor het doordraaien van onze maatschappij zitten. Er is zelfs een lijst van. We wisten dit eigenlijk wel toch. Maar gek genoeg zijn dit ook veel van de beroepen en sectoren waar we de afgelopen tijd het meest op bezuinigd hebben. Zoals de zorg en het onderwijs. Willen we niet meer, deze groepen moeten beter betaald krijgen. Managers lijken een stuk minder cruciaal, dus daar kan misschien best een beetje af.
Laten we dingen die nu stil liggen straks beter opstarten. Om te beginnen transport
De luchtvaart moet duurzamer worden, dat hebben we in de EU met elkaar afgesproken. En we krijgen allemaal steeds meer last van vliegschaamte. Nu ligt de luchtvaart plat, zijn alle flexcontracten nu zo ongeveer beëindigd door bedrijven als KLM, en wordt er gesproken van overheidsinvesteringen om deze bedrijven te redden. Dat is goed nieuws, want natuurlijk moeten dit soort bedrijven niet omvallen. Dat kost nog veel meer mensen hun baan.
Jippie, de overheid gaat bedrijven redden, van onze belastingcenten
Maar als de overheid in die bedrijven investeert, dan is dat van onze belastingcenten. En zodra mensen van mijn belastingcenten gaan roepen, volgt er vaak gezeik (vooral als er ook nog EU in dezelfde zin staat). Hier echter geen gezeik maar iets positiefs: als ons kabinet met onze belastingcenten deze bedrijven gaat redden, dan mogen we daar ook een paar eisen bij stellen toch? Dat deze bedrijven zodra deze crisis voorbij is een tandje bijzetten op hun duurzaamheidsambities, bijvoorbeeld. En dat ze daarin meer gaan samenwerken. We hebben nog wel een tijdje waarin een boel knappe koppen toch wat meer thuis aan het werk zijn en waarschijnlijk iets meer tijd om na te denken, dus laten we die eisen even goed uitwerken.
Zelfde geldt bijvoorbeeld voor de logistieke sector en de industrie: bedrijven redden moet de overheid doen, maar dan wel met wat eisen voor onze groene en sociale toekomst.
Het systeem kan ook een beetje beter: van aandeelhouderswinst naar investeren in de toekomst
Sinds de industriële revolutie zijn heffen we belasting op arbeid, en niet op verbruik van grondstoffen. Dus het maakt wel uit hoeveel loon een bedrijf betaalt, maar het maakt niet uit hoeveel materialen of brandstoffen het bedrijf gebruikt. En ook niet of het materialen hergebruikt, of producten zo ontwerpt dat anderen dat kunnen doen. Of vooral duurzame brandstoffen verbruikt.Oké, dit is een versimpeling, er zijn wel mechanismen zoals de CO2-taks en dergelijke die bedrijven afrekenen op hun milieuprestaties, maar die zijn zeer beperkt. Dus we hebben daar eigenlijk best weinig invloed op. En bedrijven keren veel winst uit aan hun aandeelhouders, en investeren maar beperkt in langetermijndingen die maar beperkt of helemaal niet winstgevend zijn, zoals duurzaamheid en sociale dingen.
Dat moet toch anders kunnen
Van onze belastingcenten kunnen we hier best wat eisen aan stellen, vind je ook niet? Laten we niet dezelfde fout maken als in de bankencrisis, de banken bleken too big to fail, dus wereldwijd werden die door de overheid gered. Maar zonder heel strenge eisen te stellen. Dus de echte wicked mechanismen in de bankensector zijn er nog niet uit, en dat is jammer. Laten we niet wéér dezelfde fout maken na deze crisis met enorme overheidsinvesteringen in bedrijven. Dit is het moment om iets te veranderen.
Ook de platformeconomie kan beter
Bijna grappig als het niet zo triest was is dat door het huidige verbod op reizen naar het buitenland een typisch platformeconomie-bedrijf als Airbnb de voorwaarden heeft gewijzigd, en gasten kosteloos kunnen annuleren, zelfs tegen door verhuurders gestelde voorwaarden in. Dat is natuurlijk vervelend voor verhuurders (zie hier een grappige kwade verhuurder, of een parodie daarop). Maar je ziet her en der al mensen delen hoe in grote steden waar huurappartementen onbetaalbaar zijn geworden voor gewone mensen, nu opeens het aantal appartementen dat per maand verhuurd wordt voor een redelijke prijs, enorm stijgt. Dus meer huizen voor inwoners, en minder appartementen en kamers die kort aan toeristen verhuurd worden. En ik denk dat dat onze steden wat mooier maakt. Laten we proberen te zorgen dat dat na deze crisis zo kan blijven.
Maar wat kun je nu zelf doen?
Deze dingen hebben we natuurlijk niet zo maar even gefikst, want dan hadden we het zonder crisis al wel gedaan. Maar nu er van alles stilstaat en straks als we uit deze ellende zijn weer op gang moet komen, is dat wél het moment om nog eens kritisch te kijken. En te constateren wat er nu echt belangrijk is, wat er anders moet en dat ook te laten horen.
Maar politici en bedrijven hebben het nu toch veel te druk met corona?
Ja. Op dit moment heeft natuurlijk maar één ding topprioriteit, en dat is ons aller gezondheid. Desalniettemin zitten er nu een hoop mensen thuis te werken die wel iets willen doen, maar niet weten hoe. Diverse organisaties organiseren online gesprekken waaraan je kunt meedoen, zoals politieke partijen en bijvoorbeeld Drift. Praat mee, doe mee.
Want misschien is het nu niet helemaal het moment voor verandering, het is wel echt het moment om je te laten horen over dingen waar je niet tevreden over bent.
Rammelen aan het systeem helpt, juist nu
De ZZP-ers riepen heel terecht dat het gek was dat alleen bedrijven in aanmerking kwamen voor reddingsacties door de overheid, en kregen daarin een dag later al gelijk: ook voor zzp-ers is er nu crisissteun. Kamerleden spreken minister Hoekstra al aan over steun aan grote bedrijven, dat daar voorwaarden bij zouden moeten horen.
We moeten juist nu dingen die we belangrijk vinden blijven roepen, want nu is het moment om te rammelen aan het oude systeem, dat niet meer zo goed bij ons past. Het staat nu stil, en we gaan het weer aanzwengelen. Laten we samen zorgen dat we dat op de best mogelijke manier doen. Deel waar je kunt wat je vindt dat we na deze crisis voor een maatschappij wilt zien. Blijf allereerst gezond, blijf rammelen aan dingen die je niet bevallen en deel wat voor samenleving je straks graag zou willen zien! Samen kunnen we dit, werken aan een kick-ass toekomst voor ons allemaal.
